Thuốc lào là gì?
- Cây thuốc lào có tên khoa học là Nicotiana rustica L, là một loài thực vật thuộc chi Thuốc lá (Nicotiana), họ Cà Solanaceae. Loài này có hàm lượng nicotin rất cao. Lá của nó ngoài việc dùng để hút còn sử dụng rộng rãi trong việc sản xuất các thuốc trừ dịch hại hữu cơ. Cây thân thảo, mọc quanh năm, cao chừng 1m, thấp hơn cây thuốc lá.
Ở Việt Nam, cây thuốc lào được trồng chủ yếu để hút theo tập quán của người Việt vùng đồng bằng, trung du Bắc Bộ đến Đèo Ngang (tỉnh Quảng Bình) và các dân tộc thiểu số từ miền núi phía bắc đến miền tây Thanh Hóa – Nghệ An. Sau này, nó được trồng rộng rãi ở khắp nơi nhưng chỉ vài vùng được xem là cho sản phẩm thuốc lào nổi tiếng như Hải Phòng và Thanh Hóa. Ngoài ra, thuốc lào còn dùng làm phụ gia khi ăn trầu.
Thuốc lào sản xuất ra sao?
- Thuốc lào sau khi gieo trồng và thu hoạch chủ yếu được chế biến thủ công, lá được rửa, lau sạch sau đó được thái, xắt nhỏ ra, phơi khô rồi hồ để tiện cho việc đóng thành bánh.
Ở một số vùng, thuốc lào đã thành thương hiệu ngon nổi tiếng, như An Lão, thuốc lào Tiên Lãng, Vĩnh Bảo, Kiến An (thuộc thành phố Hải Phòng); Quảng Xương, Thanh Hóa. Trong những nơi trồng thuốc lào thì làng An Tử Hạ nay là làng Nam Tử thuộc Tiên Lãng được đánh giá cao hơn hẳn, vì có tiếng là thuốc lào ngon và đậm khói.
Hút thuốc lào như thế nào?
- Hút thuốc lào sử dụng dụng cụ gọi là điếu, có 3 loại điếu chính:
Điếu cày: thân điếu hình ống (bằng tre, nứa, kim loại nhẹ) dài khoảng 40 – 60cm, một đầu của thân điếu phải kín để thân điếu có thể chứa nước, đầu kia hở dùng để hút. Vị trí gần phía đầu kín của thân điếu được khoan một lỗ gọi là nõ điếu để tra thuốc lào vào hút.
Điếu bát: gồm có bát điếu (bằng gốm, sứ) là nơi chứa nước, nõ điếu lắp ở phía trên. Điếu bát không thuận lợi khi mang xách nên thường dùng để hút ở nhà.
Điếu ống chạm bạc còn gọi là điếu dóng: tương tự điếu cày nhưng ngắn và to hơn, làm bằng gỗ quý, xương ống của động vật hoặc bằng ngà… Loại điếu này hiện nay hầu như không còn được sử dụng để hút thuốc lào nữa.
Ngoài ra khi không có sẵn điếu, người ta có thể dùng lá chuối, giấy cuộn lại, miệng ngậm một ngụm nước là có thể hút được thuốc lào.
Cách hút thuốc lào:
- Sợi thuốc lào được vê tròn lại thành viên cỡ đầu ngón tay út và tra vào nõ điếu. Sau đó dùng lửa để đốt cho thuốc cháy tạo thành khói đồng thời dùng miệng để hút. Ngoài cách hút thuốc, thuốc lào còn dùng để nhai giống như trong trường hợp ăn trầu. Khi nhai riêng thì gọi là thuốc rê và người “ăn” sẽ ngậm một nhúm thuốc lào khô trong miệng, kẹp giữa răng và má, thỉnh thoảng nhai để chắt lấy nước chứ thực ra không nuốt phần bã thuốc.
Thuốc lào độc hại như thế nào?
- Khói thuốc lào thường được lọc một phần qua nước ở trong điếu, tuy nhiên rất nhanh sau đó nước điếu cày sẽ bão hoà và không giữ được nicotin nữa.
Khi gặp người bị say thuốc lào cần cho họ nằm nghỉ ở nơi thoáng mát, sau đó từ từ đỡ họ dậy, cho uống nước từng chút một để họ từ từ tỉnh.
Thuốc lào sạch là thuốc lào được người dân địa phương đưa từ ruộng về và thái ra sau đấy phơi nắng khô đi và bán ra thị trường mà không qua công đoạn pha chế hay tẩm ướp, hay còn gọi là ” Hồ” như anh em vân hay nói.
Thuốc lào không sạch là thuốc lào được đưa vào dây truyền nhà máy tẩm ướp làm cho anh em phê pha say xưa hơn thuốc lào mộc.
Cách phân biệt thuốc lào mộc (sạch) và thuốc lào hồ đậm khói:
- Thuốc lào mộc thường có màu vàng, sợi thuốc bông tơi, khó vê tròn bi hơn so với thuốc hồ, tàn thuốc sau khi hút thường màu xám trắng, hút êm, nhẹ, không khé cổ.
Thuốc lào hồ thường có màu đen, hoặc nâu đậm, sợi thuốc thường bết, kết dính với nhau, dễ dàng vê từng bi, tàn thuốc thường màu xám đậm hoặc đen, hút đậm, cực phê.
Người trong nghề làm thuốc cũng nói thuốc lào mộc thì ít độc hại hơn so với thuốc lào hồ.
